Η παιδική παχυσαρκία έχει χαρακτηριστεί τις
τελευταίες δεκαετίες ως επιδημία. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, της εργασίας και
των στιγμών ξεκούρασης, πιθανότητα όλες μαζί, συμβάλλουν στην σημερινή
κατάσταση.
Πρόκειται για μια νέα μάστιγα η οποία θα
οδηγήσει στο να «χάσουμε» σε 20 χρόνια, περισσότερα παιδιά από την κακή
διατροφή και τα επακόλουθα που έχει αυτή (υπέρταση, στεφανιαία νόσος, διαβήτης
τύπου 2 κ.α), παρά από το aids και τα ναρκωτικά!
Μιλώντας για παιδική παχυσαρκία το πρώτο
που μας έρχεται συνήθως στο μυαλό είναι κάποιο πολύ παχύ παιδί. Επειδή η εικόνα
του παχύσαρκου παιδιού ταυτίζεται με αυτή του χοντρού παιδιού πολλοί γονείς
συνειδητοποιούν την κατάσταση αρκετά αργά.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η
παχυσαρκία θεωρείται ασθένεια με σοβαρές επιπτώσεις στον οργανισμό.
Ως παχυσαρκία ορίζεται το υπερβολικό λίπος
του σώματος. Αυτό μετράται απλά με τη σχέση που έχει το βάρος με το ύψος. (ΒΜΙ).
BMI = βάρος(kg) / (ύψος)2 (m2)
|
Ηλικία
|
ΔΜΣ λιποβαρές
|
ΔΜΣ υπέρβαρο
|
ΔΜΣ παχυσαρκία
|
|
|
Αγόρια
|
Κορίτσια
|
Αγόρια
|
Κορίτσια
|
Αγόρια
|
Κορίτσια
|
|
2
|
15,14
|
14,83
|
18,41
|
18,02
|
20,09
|
19,81
|
|
2,5
|
14,92
|
14,63
|
18,13
|
17,76
|
19,80
|
19,55
|
|
3
|
14,74
|
14,47
|
17,89
|
17,56
|
19,57
|
19,36
|
|
3,5
|
14,57
|
14,32
|
17,69
|
17,40
|
19,39
|
19,23
|
|
4
|
14,43
|
14,19
|
17,55
|
17,28
|
19,29
|
19,15
|
|
4,5
|
14,31
|
14,06
|
17,47
|
17,19
|
19,26
|
19,12
|
|
5
|
14,21
|
13,94
|
17,42
|
17,15
|
19,30
|
19,17
|
|
5,5
|
14,13
|
13,86
|
17,45
|
17,20
|
19,47
|
19,34
|
|
6
|
14,07
|
13,82
|
17,55
|
17,34
|
19,78
|
19,65
|
|
6,5
|
14,04
|
13,82
|
17,71
|
17,53
|
20,23
|
20,08
|
|
7
|
14,04
|
13,86
|
17,72
|
17,75
|
20,63
|
20,51
|
|
7,5
|
14,08
|
13,93
|
18,16
|
18,03
|
21,09
|
21,01
|
|
8
|
14,15
|
14,02
|
18,44
|
18,35
|
21,60
|
21,57
|
|
8,5
|
14,24
|
14,14
|
18,76
|
18,69
|
22,17
|
22,18
|
|
9
|
14,35
|
14,28
|
19,10
|
19,07
|
22,77
|
22,81
|
|
9,5
|
14,49
|
14,43
|
19,46
|
19,45
|
23,39
|
23,46
|
|
10
|
14,64
|
14,61
|
19,84
|
19,86
|
24,00
|
24,11
|
|
10,5
|
14,80
|
14,81
|
20,20
|
20,29
|
24,57
|
24,77
|
|
11
|
14,97
|
15,05
|
20,55
|
20,74
|
25,10
|
25,42
|
|
11,5
|
15,16
|
15,32
|
20,89
|
21,20
|
25,58
|
26,05
|
|
12
|
15,35
|
15,62
|
21,22
|
21,68
|
26,02
|
26,67
|
|
12,5
|
15,58
|
15,93
|
21,56
|
22,14
|
26,43
|
27,24
|
|
13
|
15,84
|
16,26
|
21,91
|
22,58
|
26,84
|
27,76
|
|
13,5
|
16,12
|
16,57
|
22,27
|
22,98
|
27,25
|
28,20
|
|
14
|
16,41
|
16,88
|
22,62
|
23,34
|
27,63
|
28,57
|
|
14,5
|
16,69
|
17,18
|
22,96
|
23,66
|
27,98
|
28,87
|
|
15
|
16,98
|
17,45
|
23,29
|
23,94
|
28,30
|
29,11
|
|
15,5
|
17,26
|
17,69
|
23,60
|
24,17
|
28,60
|
29,29
|
|
16
|
17,54
|
17,91
|
23,90
|
24,37
|
28,88
|
29,43
|
|
16,5
|
17,80
|
18,09
|
24,19
|
24,54
|
29,14
|
29,56
|
|
17
|
18,05
|
18,25
|
24,46
|
24,70
|
29,41
|
29,69
|
|
17,5
|
18,28
|
18,38
|
24,73
|
24,85
|
29,70
|
29,84
|
|
18
|
18,50
|
18,50
|
25,00
|
25,00
|
30,00
|
30,00
|
Ποιές
είναι οι αιτίες??
Στη μεγάλη πλειοψηφία των παιδιών με
παχυσαρκία, δεν υπάρχουν παθολογικά αίτια. Η
παχυσαρκία είναι ένα τυπικό παράδειγμα πολυπαραγοντικής νόσου και πρέπει να
θεωρείται ως το αποτέλεσμα διαφόρων παραγόντων όπως ο τρόπος ζωής, η δίαιτα, η
ηλικία, το φύλο και η κληρονομικότητα.
Τόσο τα γονίδια όσο και το περιβάλλον
επιδρούν στην εμφάνιση της παιδικής παχυσαρκίας. Τα παιδιά των οποίων και οι
δυο γονείς είναι παχύσαρκοι έχουν 80% πιθανότητα να γίνουν παχύσαρκα και ο
κίνδυνος αυτός πέφτει στο 40% αν μόνο ο ένας γονιός είναι παχύσαρκος και στο 8%
αν κανείς από τους γονείς δεν είναι παχύσαρκος.
Στο παρελθόν, η κατανάλωση έτοιμου φαγητού
ήταν μια περιστασιακή συνήθεια και ένα τυπικό γεύμα χαρακτηριζόταν από 1 μικρό
burger, μία μικρή μερίδα τηγανιτές πατάτες και 1 μικρό αναψυκτικό. Σήμερα, το
1/3 των παιδιών τρώει περίπου κάθε μέρα έτοιμο φαγητό. Από το 1970 η κατανάλωση
γρήγορου φαγητού έχει 5πλασιαστεί στα παιδιά στην Αμερική και σήμερα ξεπερνά το
10% της ολικής ενεργειακής πρόσληψης. Αυτή η αύξηση μπορεί να οφείλεται σε
διάφορους λόγους. Ένας λόγος έχει να κάνει με την αύξηση των μερίδων. Ένα έξτρα
– large έτοιμο γεύμα μπορεί να περιέχει 2000 θερμίδες. Επίσης, κάποια από τα
χαρακτηριστικά των έτοιμων γευμάτων είναι η γευστικότητα, η ενεργειακή
πυκνότητα, το περιεχόμενο λίπος, το γλυκαιμικό φορτίο και η περιεχόμενη ζάχαρη.
Σήμερα, λόγω των συνεχών αναφορών στην παχυσαρκία, αρκετές αλυσίδες γρήγορου
φαγητού συμπεριλαμβάνουν και πιο υγιεινές επιλογές.
Η κατανάλωση αναψυκτικών από τα παιδιά έχει
διπλασιαστεί συγκριτικά με το 1970 και η αυξημένη κατανάλωσή τους έχει
συσχετισθεί με αύξηση του κινδύνου παχυσαρκίας. Βασική αιτία είναι τα
περιεχόμενα απλά σάκχαρα. Άλλος λόγος, με τον οποίο μπορεί να συμβάλουν στην
αύξηση βάρους σχετίζεται με το γεγονός ότι δεν φέρνουν κορεσμό. Πρώτον λόγο της
υγρής μορφής τους και δεύτερον, λόγω της αυξημένης περιεκτικότητάς τους σε απλά
σάκχαρα.
Παλιότερα οι οικογένειες συνήθιζαν να
κάθονται μαζί στο τραπέζι και το φαγητό που κατανάλωναν είχε ετοιμασθεί από την
νοικοκυρά του σπιτιού. Σήμερα, το ποσοστό των οικογενειών που κάθονται μαζί στο
τραπέζι έχει μειωθεί αρκετά. Αντιθέτως, η κατανάλωση έτοιμου και γρήγορου
φαγητό έχει αυξηθεί αρκετά μεταξύ των εφήβων. Η αλλαγή της ποιότητας και του
τρόπου κατανάλωσης των γευμάτων έχει επηρεάσει σημαντικά το βάρος των εφήβων. Η
συχνότητα των οικογενειακών γευμάτων σχετίζεται αντίστροφά με την παρουσία
παχυσαρκίας και την κατανάλωση τηγανιτών τροφίμων και αναψυκτικών, ενώ
σχετίζεται θετικά με δείκτες ποιοτικής διατροφής όπως τα φρούτα και τα
λαχανικά.
Τα ποσοστά παχυσαρκίας δείχνουν επίσης να
είναι υψηλότερα στα πιο χαμηλά κοινωνικά στρώματα. Ένας βασικός λόγος, έχει να
κάνει με το γεγονός ότι τα υψηλά σε ενέργεια, λιπαρά και απλά σάκχαρα τρόφιμα
είναι πιο φτηνά συγκριτικά με τα πιο υγιεινά και θρεπτικά τρόφιμα. Ένας
χαμηλόμισθος οικογενειάρχης, αυτό που θα κοιτάξει πρώτο, δεν είναι οι υγιεινές
επιλογές, αλλά να δώσει κάτι στα παιδιά του να φάνε. Αυτό δυστυχώς είναι κάτι
το οποίο θα το βρούμε μπροστά μας στην σημερινή εποχή.
Η πλειοψηφία των παιδιών τέλος, έχει
σταματήσει να γυμνάζεται και να ασκείται. Ξοδεύει άπειρες ώρες, μπροστά στον
υπολογιστή, στα βιντεοπαιχνίδια και την τηλεόραση αλλά δεν βγαίνει έξω να
κινηθεί και να γυμναστεί. Ένα ρόλο παίζουν και οι γονείς, οι οποίοι δεν
βρίσκουν χρόνο να κάνουν εξωτερικές δραστηριότητες μαζί με τα παιδιά
τους.
Συνέπειες παιδικής παχυσαρκίας
|
|
Επιπλοκές
|
|
Καρδιαγγειακό Σύστημα
|
Υπερλιπιδιαιμία
Υπέρταση
Χρόνια φλεγμονή
Ενδοθηλιακή δυσλειτουργία
Αυξημένη τάση πήξης αίματος
|
|
Ενδοκρινικό σύστημα
|
Διαβήτης Τύπου 2
Πολυκυστικές ωοθήκες
Υπογοναδσμός
Διαταραχές περιόδου
Πρώιμη έναρξη περιόδου
|
|
Μυοσκελετικό σύστημα
|
Πόνος των ισχύων
Παθολογική κλίση κάτω άκρων
|
|
Αναπνευστικό σύστημα
|
Υπνική Άπνοια
Άσθμα
Μειωμένη αντοχή κατά την
άσκηση
|
|
Νεφρά
|
Σκλήρυνση σπειράματος
|
|
Γαστρεντερικό σύστημα
|
Πέτρες στην χολή
Στεατοηπατήτιδα
|
|
Νευρολογικό σύστημα
|
|
|
Ψυχο – κοινωνικές συνέπειες
|
Υποτίμηση εαυτού
Τάσεις απομόνωσης
Διαταραχές Διατροφικής
Συμπεριφοράς (περιστασιακή υπερφαγία, νευρογενής ανορεξία ή βουλιμία)
Αγχώδεις εκδηλώσεις
Κατάθλιψη
Κυρίως στους εφήβους
|
|
Συνέπειες στην Ενήλικη Ζωή
|
Παχυσαρκία
Καρδιοπάθειες
Δυσλιπιδαιμία
Διαβήτη
|
|
Οικονομικές Συνέπειες
|
Τα ιατρικά έξοδο
πολλαπλασιάζονται λόγω παχυσαρκίας. Στο κράτος κοστίζει πολύ λιγότερο η
πρόληψη από ότι η αντιμετώπιση των συνεπειών της παχυσαρκίας
|
Πως θα το αντιμετωπίσουμε?
Από θεωρητική
άποψη, η πρόληψη ή η θεραπεία της παχυσαρκίας είναι αρκετά ξεκάθαρη: εξισσορόπηση ενεργειακής πρόσληψης με την
ενεργειακή κατανάλωση. Από πρακτική άποψη όμως ο έλεγχος βάρους αποτελεί
πρόκληση για τους περισσότερους, αφού εξαρτάται από αρκετούς περιβαλλοντικούς
παράγοντες. Πρέπει να θέσουμε κάποιους νέους
στόχους όπως:
- Υιοθέτηση
σωστής διατροφικής συμπεριφοράς
- Συστηματική
φυσικής δραστηριότητα
- Αντιμετώπιση
τυχόν επιπλοκών της παχυσαρκίας
- Συνεχής
έλεγχος σωματικού βάρους
- Επιτυχής
θεραπεία θεωρείται η διατήρηση του βάρους
- Αδυνάτισμα
είναι επίσης το να ψηλώνει το παιδί χωρίς να παίρνει βάρος
Η σωστή διατροφή αποτελεί πρωταρχικό στόχο.
Το μοντέλο στο οποίο καταλήγουν αρκετές έρευνες όσων αφορά την απώλεια βάρους,
την διατήρησή του αλλά και ως πρότυπο υγιεινής διατροφής είναι η Κρητική
Διατροφή.
Βασικά συστατικά της κρητικής δίαιτας είναι
τα δημητριακά, τα λαχανικά, τα όσπρια, τα φρούτα, το ελαιόλαδο, οι ελιές, τα
ψάρια, οι ξηροί καρποί, η μέτρια προς ελάχιστη κατανάλωση κόκκινου κρέατος και
η μέτρια προς μικρή κατανάλωση γαλακτοκομικών.
- Καθημερινή συνήθεια που πρέπει να
αποκτήσουν τα παιδιά είναι η κατανάλωση πρωινού.
- Πρέπει επίσης να αλλάξει η ποιότητα των
τροφών που καταναλώνουν στο σχολείο.
- Τα ενδιάμεσα σνακ είναι απαραίτητα. Ούτως
ή άλλως οι έρευνες δείχνουν ότι 5-6 γεύματα την ημέρα βοηθούν στην διατήρηση
του βάρους. Το ζήτημα είναι τι ειδους σνακ πρέπει να επιλέγουν τα παιδιά. Τα
υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά συνήθως καταναλώνουν, χάμπουργκερ, πατατάκια,
αναψυκτικά, γλυκά και παγωτα. Σε αυτό το σημείο πρέπει να επέμβουν οι γονείς
και όσα άλλα άτομα μπορούν να συμβάλλουν στην εκπαίδευση των παιδιών και να τα
διδάξουν σε πιο υγιεινές επιλογές, όπως τα φρούτα, τα γιαούρτια και οι ξηροί καρποί
- Το γλυκό αποτελεί επίσης μία
ιδιαίτερη επιθυμία των παιδιών. Δεν υπάρχει κανένας λόγως να το στερηθούν.
Ακόμα και τα ιδιαίτερα παχυντικά. Το θέμα είναι τα παιδιά να γνωρίζουν πότε
μπορούν να τα φάνε, σε τι αναλογίες, και με ποιά, πιο θρεπτικά γλυκά, λιγότερων
θερμίδων, μπορούν να τα αντικαταστήσουν.
Πρακτικές αλλαγές στον τρόπο διατροφής του
παιδιού:
1. Να έχει τρία κύρια γεύματα και να περιοριστούν οι πολλές θερμίδες από
ενδιάμεσα σνακ.
2. Τα ενδιάμεσα σνακ στο σχολείο να
είναι με υγειινές τροφές: φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς, και όχι γλυκά,
σοκολάτες, πατατάκια κλπ.
3. Να τρώει καλό, υγειινό πρωινό στο
σπίτι πριν το σχολείο. Όχι μόνο γάλα το πρωί.
4. Να κόψει τα αναψυκτικά. Να
περιορίσει τους χυμούς σε λιγότερο από 100ml τη μέρα. Να λαμβάνει νερό ως κύριο
ποτό.
5. Να τρώει σπιτικό φαγητό. Να περιορίσει το έτοιμο φαγητό, την
σκουπιδοφαγία.
6. Να περιορίσει τα γλυκά, τα παγωτά, τα αλμυρά, τα επεξεργασμένα τρόφιμα
(λουκάνικα, αλλαντικά, πίτσες) και τα τηγανητά.
7. Να τρώει 1-2 φορές την εβδομάδα ψητό ή βραστό ψάρι.
8. Να τρώει 1-2 φορές την εβδομάδα όσπρια.
9. Να τρώει άφθονα φρούτα και λαχανικά.
10. Να αντικαταστήσει το άσπρο ψωμί με
μαύρο (ολικής άλεσης).
11. Να αντικαταστήσει τα άσπρα ζυμαρικά και ρύζι με ζυμαρικά και ρύζι
ολικής άλεσης (καφέ).
12. Να αντικαταστήσει τα γαλακτοκομικά (γάλα, γιαούρτι, τυρί, φέτα) πλήρη
σε λιπαρά με γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά.
13. Να μην τρώει κάθε μέρα κρέας αλλά μόνο 2-3 φορές την εβδομάδα.
Πρακτικές αλλαγές στη δραστηριότητα του
παιδιού
Επιβάλλεται η συστηματική ενασχόληση με κάποιο άθλημα. Αυτό είναι τεράστιας
σημασίας για την υγεία του παιδιού. Χρειάζεται να βρεί μια δραστηριότητα που να
του αρέσει και να αθλείται με αυτήν τακτικά τουλάχιστον 2-3 φορές την εβδομάδα.
Η γυμναστική στο σχολείο δεν είναι συστηματική άσκηση. Οι υπόλοιπες εξωσχολικές
δραστηριότητες (ξενες γλώσσες, μουσική, φροντιστήρια, κομπιούτερ κλπ) δεν
πρέπει να θεωρούνται σπουδαιότερες. Είναι απαραίτητο να βρεθεί χρόνος μέσα στην
εβδομάδα για κολυμβητήριο, γυμναστήριο, στίβο κλπ.
Ποιός ο ρόλος των γονέων?
Οι γονείς, ακριβώς επειδή βρίσκονται στο
κοντικό περιβάλλον, και ως ένα βαθμό σχετίζονται και αυτοί με το αυξημένο
βάρος των παιδιών τους, πρέπει να είναι έτοιμοι για μόνιμες αλλάγες από
την στιγμή που θα πάρουν την απόφαση επέμβασης. Πρέπει επίσης να ειναι απόλυτα
ενήμεροι με τις επιλοκές της παχυσαρκίας στο παρόν και στο μέλλον.
Οι ριζικές αλλάγές των διατροφικών
συνηθειών και του τρόπου ζωής, δεν αφορά μόνο τα παδιά, αλλά και τους ίδιους
τους γονείς. Ακριβώς επειδή τα παιδιά
τους μιμούνται.
Έχει
μεγάλη σημασία να ενθαρρύνουν και όχι να επικρίνουν. Ο ψυχολογικός και
συναισθηματικός κόσμος των παιδιών είναι ήδη διαταραγμένος λόγω του αυξημένου
βάρους. Χρειάζεται πολύ προσοχή πώς θα φέρονται και θα επικοινωνούν με τα
παιδιά τους. Καλό είναι να μιλήσουν και σε ειδικό.
Όταν
το παιδί δείχνει να κάνει βήματα προόδου, αυτοί πρέπει να το επιβραβεύουν, όχι
όμως με φαγητό. Από τις
καλύτερες επιβραβεύσεις είναι να δείχνουν ότι είναι πάντα δίπλα του και
βρίσκουν χρόνο να ασχολούνται μαζί του στον ελεύθερο χρόνο τους.
Τέλος, πρέπει να ασχολούνται οι ίδιοι με
την προετοιμασία του φαγητού, και να επιδειόκουν να τρώνε όλοι μαζί σαν
οικογένεια. Θέλει μεγάλη προσοχή όταν αφήνουν τα παιδιά με τις γιαγιάδες και
τους παπούδες. Έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης στην άνοδο της παχυσαρκίας.
.jpg)
